Pwy sy’n dwad dros y bryn,
yn ddistaw ddistaw bach;
ei farf yn llaes
a’i wallt yn wyn,
a rhywbeth yn ei sach?
Wrth i ni gyrraedd y dyddiau olaf i siopa cyn y Nadolig, mae’n ddiddorol edrych yn ôl ar yr hyn yr oedd ein cyndeidiau’n ei brynu ar gyfer eu Nadoligau hwythau. Mae papurau Sybil Rolley o’r Tyllgoed, Caerdydd (cyf. D790), sy’n cael eu cadw yn Archifau Morgannwg, yn dangos yr hyn yr oedd un teulu’n ei brynu ar gyfer eu dathliadau Nadolig.
Mae un gyfrol yn cofnodi’u cyllidebau ar gyfer pob Nadolig o 1951 hyd at 1965, gan ddogfennu eu prydau a chost pethau ‘ychwanegol’ megis addurniadau ac anrhegion! Wrth gwrs, mae hefyd yn cofnodi’r cynnydd ym mhris y Nadolig dros y cyfnod, a’r amrywiaeth o fwyd ac anrhegion yr oedd pobl yn eu derbyn. Roedd y bwyd Nadolig a gofnodwyd yn cynnwys, ymysg pethau eraill, llaeth ‘Ideal’, tuniau cig tafod, blancmange, a Melysion Twrcaidd. Yn fwy cyfarwydd i’n rhestrau siopa Nadolig presennol, byddai Bisgedi Siocled Cadbury, Tango a bocsys ‘Milk Tray’.
Mae’r anrhegion sydd ar y rhestr yn cynnwys cynion, y record ‘Mary’s Boy Child’, sigaréts, a slip neilon gyda phapur £1. Ni cheir ddim un o’r eitemau mwy cyfarwydd y gallem ofyn amdanynt heddiw, fel teganau neu bethau electroneg.
Nid dyma’r unig archif ar thema’r Nadolig sydd gennym. Ymhlith eraill mae cofnodion Siop Adrannol David Morgan (cyf. DDM), sy’n cynnwys llawer o luniau o’r siop yn ystod tymor yr Ŵyl. O thema’r ‘Old Woman who lived in a Shoe’ o’r 1930au, i’r menwod cwningaidd fel coblynnod a Siôn Corn cyhyrog y 1960au, a’r ‘wal o gracyrs’ enwog, mae gennym ddetholiad o luniau sy’n cofnodi hanes y siop dros y Nadolig. Maent yn dangos steils a ffasiynau newidiol cyfnod y Nadolig tra bu David Morgan yn masnachu yng Nghaerdydd.
Gobeithiwn y caiff pob un o’n dilynwyr amser gwych dros yr Ŵyl.
Nadolig Llawen!
Archifau Morgannwg 