Pwyllgor Llyfrgell Penarth

Mae’r 75ain eitem a gafwyd ym 1968 (DXPD 7-10) yn rhan o Gasgliad Llyfrgell Penarth ac mae’n cynnwys cofnodlyfrau Pwyllgor Llyfrgell Penarth (1941-57), copi o’r Bil i Ddiwygio’r Ddeddf Llyfrgelloedd a gohebiaeth a memoranda o ran Llyfrgell Rydd Penarth a sefydlu Llyfrgell Gyhoeddus Penarth (1895-1927). Mae’r rhain yn gofnodion gan Gyngor Ardal Drefol Penarth, a gallwch ddysgu mwy am hanes y cyngor a’i ragflaenwyr a’i olynwyr yma: (UDPE http://calmview.cardiff.gov.uk/CalmView/Record.aspx?src=CalmView.Catalog&id=UDPE&pos=1).

Efallai eich bod yn chwilfrydig ynghylch beth y gallech chi ei ddysgu o’r cofnodion hyn! Mae llawer o wybodaeth i bobl sydd â diddordeb mewn arferion cyflogaeth, datblygiad gwasanaethau llyfrgell, rôl llyfrgellydd proffesiynol, effaith yr Ail Ryfel Byd, hanes Penarth, rôl merched a busnesau lleol Penarth. Os oedd gennych aelod o’r teulu a eisteddai ar y Pwyllgor neu a weithiodd yn y llyfrgell (fel llyfrgellydd, cynorthwyydd, gofalwr neu lanhawr) mae hefyd o wybodaeth am eich hanes teuluol.

Mae manylion bob dydd yr hyn y gallech ei ddisgwyl o gofnodlyfr Pwyllgor Llyfrgell Gyhoeddus sy’n cynnwys amcangyfrifon blynyddol incwm a gwariant, penderfyniadau ar amseroedd agor a chau ar gyfer gwyliau cyhoeddus, penodiadau a chyflogau, atgyweiriadau a glanhau, llyfrgell a brynwyd a rhoddion a gafwyd. Cafodd y cyngor hefyd gwyn gan berson lleol nad oedd y ceiliog gwynt ar y Llyfrgell yn gweithio’n gywir (nid ystyriwyd ei drwsio’n flaenoriaeth ariannol gan y Pwyllgor). Ac os ydych yn byw ym Mhenarth, fwy na thebyg na synnech chi wybod bod atgyweirio’r cloc hefyd yn cael ei drafod!

Mae’r cofnod cyntaf yn y llyfr cofnodion (DXPD7) o fis Mawrth 1941 yn nodi diolch y Pwyllgor i ymdrechion yr Is-gorporal Peter Roberts a’r Taniwr H. Warner yn y Llyfrgell ar nos Fawrth y 4ydd. Penderfynwyd ysgrifennu at Swyddog Milwrol H. Warner i fynegi diolch am ei ymdrech, a achubodd y Llyfrgell. Mae blynyddoedd y rhyfel yn canolbwyntio ar ymdrechion i gadw’r llyfrgell ar agor wrth i staff (benywaidd) gofrestru yn y gwasanaeth, y drafferth o gael glo i gynhesu’r adeilad, sicrhau bod personél milwrol lleol (Prydeinwyr ac Americaniaid) yn cael mynediad i’r llyfrgell a defnyddio’r llyfrgell i gadw deunyddiau ARP.

O 1948, mae’r Pwyllgor am greu Llyfrgell Plant yn y seler (gyda’i mynedfa ei hun). Cytunodd Pwyllgor Cyffredinol Arbennig i sefydlu Llyfrgell Plant ar 4 Chwefror 1949, ac agorodd ar 15 Mawrth 1950. Aeth y Llyfrgellydd i Lundain i ddewis llyfrau (gyda £250), dechreuodd sesiynau stori i blant iau ar fore Sadwrn ar ôl i’r llyfrgell plant agor, a chytunodd y Pwyllgor i brynu cylchgrawn Eagle ym mis Mai 1950. Un newid mawr o gofnodion 1944 oedd penderfynu y dylai’r Ystafell Ddarllen gael ei defnyddio gan blant yn ôl disgresiwn y Llyfrgellydd a’r staff yn unig.

Gohebiaeth Llyfrgell Penarth

Mae’r ohebiaeth (DXPD10) yn cynnwys cyfres o amcangyfrifon ac anfonebau gan fasnachwyr lleol ym Mhenarth am waith ar Lyfrgell Rydd Penarth a Llyfrgell Gyhoeddus Penarth. Mae’r dogfennau’n rhoi cipolwg i ni ar gostau deunyddiau a llafur bryd hynny, ystod y masnachwyr lleol a oedd yn gweithio, gyda’r cyfan wedi’i ysgrifennu ar bapur pennawd. Mae yna ‘deimlad’ gwahanol iawn i’r anfoneb electronig y byddai’r Archifau’n ei chadw yn y dyfodol.

Gohebiaeth Llyfrgell Penarth

Mae’r cofnodion hefyd yn cynnwys rhestr staff y llyfrgell newydd a’u cyflogau o 1895 ymlaen. Mae nodiadau ychwanegol ar gefn llythyr wedi’i argraffu ar gyfer ‘Cronfa Siôn Corn Penarth, 1922’. Mae’r eitemau hyn, ynghyd â’r rhai a nodir uchod, yn rhoi cipolwg difyr ar fywyd ym Mhenarth 90 mlynedd yn ôl.